تغذیه در بیماری های کلیوی

کلیه ها به عنوان سیستم دفع مواد زائد بدن عمل می کنند. غذاهایی که از طریق رژیم غذایی مصرف می کنیم، فرآیندهای زیادی را در سیستم گوارشی طی می کنند. فرآیند حذف قسمت های استفاده نشده غذا از بدن در فرآیند هضم از اهمیت حیاتی برخوردار است. برای داشتن بدنی سالم، کلیه های ما باید وظایف خود را به طور کامل انجام دهند. مشکلاتی مانند اختلالات مختلف در کلیه ها و نارسایی کلیه به دلایل بسیار متفاوت در زمان های مختلف دیده می شود.

در مواردی که یک یا هر دو کلیه نمی توانند کار خود را به اندازه کافی انجام دهند، مواد زائد مایعی که باید از بدن خارج شوند شروع به جمع شدن در بدن می کنند. در نتیجه این منفی بودن باعث افزایش سموم در بدن و افزایش ارزش ساختارهایی مانند اوره و کراتینین در خون می شود. تغذیه در بیماری های کلیوی جایگاه مهمی در روند درمان بیماری های کلیوی، افزایش کیفیت زندگی بیمار و جلوگیری از عوارض احتمالی دارد. اساسی ترین شرط پاسخگویی بیماران کلیوی به درمان، اجرای یک برنامه تغذیه صحیح است. رژیم غذایی و برنامه تغذیه متفاوتی را پزشک بیمار با توجه به درجه بیماری و شرایط هر بیمار تعیین می کند. غذاهایی که ما می خوریم عمدتاً حاوی اجزای زیر هستند:

• پروتئین
•  نمک
• آب    
•  پتاسیم
• چربی ها
•  کلسیم و فسفر
• کربوهیدرات ها

این اجزا که ما از رژیم غذایی وارد بدن خود می کنیم، می تواند اثرات متفاوتی برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی داشته باشد. ما اساساً می توانیم اثرات این اجزا را بر بدن خلاصه کنیم.

اثرات مواد معدنی بر بیماران کلیوی

پروتئین؛ عملکردهایی مانند رشد و نمو و ترمیم بافت در بدن ما را بر عهده دارد. پروتئین نمی تواند توسط بدن تولید شود. بنابراین از طریق تغذیه به دست می آیند. گوشت و لبنیات، تخم مرغ، حبوبات و قارچ از جمله  نمونه هایی از گروه پروتئینی هستند. در بیماری های کلیوی، مشکل عدم توانایی در خارج کردن پروتئین اضافی وارد شده به بدن از بدن می تواند از نظر تغذیه ایجاد شود. انباشته شدن بیش از حد پروتئین در بدن به دلیل خارج نشدن از بدن می تواند باعث ایجاد شکایاتی مانند ضعف، تهوع و استفراغ در بیمار شود. مقدار پروتئین مورد نیاز روزانه بسته به ویژگی های فیزیکی و سبک زندگی فرد متفاوت است. مقدار پروتئینی که فرد باید روزانه مصرف کند توسط پزشک تعیین می شود و بسیار مهم است که از مقدار تعیین شده بیشتر نشود.

نمک؛ یکی از مواردی است که بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی باید از آن اجتناب کنند. به دلیل عملکرد نامنظم کلیه ها، دفع نمک از بدن به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. افزایش مقدار نمک در بدن اثر محرکی بر بیماری های سیستم گردش خون به ویژه فشار خون دارد. برای جلوگیری از موقعیت های منفی که ممکن است پیش بیاید، باید میزان مصرف نمک را به میزان قابل توجهی کاهش داد و حتی با توجه به سیر بیماری کاملا قطع شود.

آب عادتی است که باید در تغذیه در بیماری های کلیوی به دست آورد. مصرف آب جایگاه مهمی در تسریع عملکرد کلیه ها و جلوگیری از اختلال عملکرد دارد. تسریع دفع سموم و اوره انباشته شده در خون از بدن با مصرف آب فراوان امکان پذیر است. مقدار آب مصرفی بسته به عواملی مانند وضعیت عمومی بیمار، سن و سطح بیماری متفاوت است.

پتاسیم یکی از مواد معدنی است که عملکرد صحیح ماهیچه ها را تضمین می کند. پتاسیم که برای عملکرد ماهیچه‌ها ضروری است، مانند کم بودن آن در خون زیاد بودن آن نیز می ‌تواند باعث اختلالات مختلفی شود. برای جلوگیری از افزایش ارزش پتاسیم خون باید به مصرف غذاهای حاوی پتاسیم توجه شود. از مصرف زیاد مواد غذایی مانند آجیل، حبوبات، هویج، موز و قارچ باید خودداری کرد زیرا حاوی محتوای غنی از پتاسیم هستند.

چربی ها یکی از اساسی ترین گروه های غذایی هستند که انرژی مورد نیاز بدن را در طول روز تامین می کنند.  چربی ها نه تنها انرژی بدن را تامین می کنند، بلکه سطح کلسترول را نیز افزایش می دهند. مشخص است که سطح کلسترول بالا در خون باعث آسیب کلیه می شود. هنگام ایجاد برنامه تغذیه در بیماری های کلیوی به میزان مصرف چربی اهمیت ویژه ای داده می شود. علاوه بر کنترل میزان مصرف روغن، مهم است که روغن های با منشاء گیاهی مانند روغن زیتون، روغن فندق، روغن ذرت را ترجیح دهید.  با توجه به اثر کلسترول بالای موجود در آن، چربی های حیوانی نباید تا حد امکان مصرف شوند.

اختلال در تعادل کلسیم و فسفر از جمله نشانه های مشکلات در عملکرد کلیه است. کاهش میزان کلسیم در حالی که سطح فسفر در خون افزایش می یابد نشان می دهد که کلیه ها در سطح کافی کار نمی کنند. اگرچه درمان دارویی برای از بین بردن این عدم تعادل اعمال می شود، اما این درمان باید با یک رژیم غذایی مناسب حمایت شود. غذاهای غنی از کلسیم مانند پنیر باید بیشتر از غذاهای غنی از فسفر مانند ماهی مصرف شود.

کربوهیدرات ها به وفور در غذاهایی مانند نان، برنج، شکر و سیب زمینی یافت می شوند. کربوهیدرات ها همراه با چربی ها برای تامین انرژی مورد نیاز بدن استفاده می شوند. مقدار زیادی از منابع فیبر در ساختار کربوهیدرات ها وجود دارد. فیبرها اثرات مثبتی در جلوگیری از افزایش چربی خون دارند. اگر کربوهیدرات ها بیش از حد لازم مصرف شوند، بخشی که برای انرژی استفاده نمی شود به چربی تبدیل می شود و شروع به ذخیره شدن در بدن می کند. افزایش سطح چربی در خون شرایطی است که برای بیماری های کلیوی باید از آن اجتناب کرد. به همین دلیل در برنامه های تغذیه ای در بیماری های کلیوی باید به میزان کربوهیدرات های مصرفی بسیار دقت کرد.

source: https://www.koruhastanesi.com/bobrek-hastaliklarinda-beslenme-2723-5