دیالیز روشی است برای از بین بردن مواد زائد و آب اضافی از داخل خون بیمارانی که به نارسایی کلیوی دچار هستند. این روش انواع مختلفی دارد که هر بیمار با توجه به شرایط پزشکی خود و همچنین سلامت جسمی باید نوعی از آن را انتخاب کند.
البته بهتر است که قبل از انتخاب آن حتما با پزشک خود مشورت کنید تا از خطرهای احتمالی آن جلوگیری شود. بسیاری از افراد نیز با انجام دادن انواع دیالیز و دنبال کردن رژیم های غذایی خاص و دستورات پزشکی به زندگی عادی خود ادامه خواهند داد.
انواع دیالیز
دیالیز انواع مختلفی دارد. دو مورد از مهم ترین دیالیزها همودیالیزی (دیالیز خونی) و دیالیز صفاقی نام دارند که به بررسی آن ها می پردازیم.
دیالیز صفاقی
در دیالیز پریتونیل لوله پلاستیکی که بول دیالیز نام دارد، وارد حفره شکم می شود و مایع خاصی برای شستشو روده ها را وارد حفره می کند. داخل شکم پوسته ای به نام صفاق وجود دارد که باعث عبور مواد اضافی و زائد به داخل محلول دیالیز می شود.
این محلول به دلیل داشتن ماده گلوکز مواد اضافی را از داخل حفره شکم خارج می کند. این نوع دیالیز با توجه به نیاز بیمار ممکن است در طول روز چندبار انجام شود. لوله پلاستیکی که دراین نوع دیالیز وارد حفره شکم می شود ممکن است باعث التهاب و یا عفونت صفاق شود.
این التهاب با تب و شکم درد همراه است به همین علت بهتر است قبل از انجام دیالیز با متخصص تغذیه مشورت کنید واز او بخواهید که رژیم خاصی برای شما درنظر بگیرد، چون ممکن است شما محدودیت های غذایی و نیاز های غذایی متفاوتی داشته باشید.
دیالیز خونی
در این نوع دیالیز خون فرد از بدن او خارج می شود. دراین روش دستگاهی خون فرد را از طریق لوله هایی به فیلتر یا دستگاه دیالیز کننده پمپ می کند. این دستگاه رشته هایی دارد که از طریق آن خون اضافی و زائد خارج می شود و سپس خون تمیز از طریق لوله ها به بدن بازگردانده می شود.
از بین بردن مواد زائد، نمک اضافی و خون ناسالم فشار خون را کنترل می کند و ماده های شیمیایی که در بدن وجود دارند مانند پتاسیم و کلسیم را متعادل می کنند. در دیالیز خونی لوله ای بین سرخرگ یا سیاهرگ قرار می گیرد که به وسیله آن خون اضافی خارج می شود. این نوع دیالیز در کلینیک تحت نظر پرستار یا متخصص انجام می گیرد و معمولا سه تا پنج بار در هفته باید صورت گیرد که هر دیالیز بین 3 تا 4 ساعت به طول می انجامد. همچنین شما می توانید این نوع دیالیز را در منزل خود انجام دهید که در این صورت آموزش های لازم به شما داده می شود.
انتخاب بهترین نوع دیالیز برای هر فرد
همانطور که در بالا گفته شد، انواع دیالیز مختلف است و هر کدام از آن ها فواید یا مضراتی را دارند. به خاطر داشته باشید که شما می توانید حتی بعد از انتخاب کردن یک روش از دیالیز نوع دیگر آن را انتخاب کنید.
ممکن است یک نوع دیالیز به دلایل پزشکی یا حتی به دلیل سبک زندگی شما برایتان مناسب نباشد. قبل از انتخاب مورد مناسب حتما باید پزشک متخصص خود مشورت کنید و از تصمیم خود مطمئن شوید. در ادامه به بررسی تعدادی از حسن ها و معایب انواع دیالیز می پردازیم تا شما را در انتخاب بهترین مورد کمک کنیم.
فواید دیالیز صفاقی
افرادی که این نوع دیالیز را انجام می دهند، طول عمر بیشتری دارند و با انجام آن می توانند سلامتی خودشان را بهبود ببخشند. این نوع دیالیز محدودیت های غذایی کمتری دارد و باعث حفظ رگ های خونی شما می شود. اگرچه این نوع دیالیز هر روز انجام می شود، ولی مهم ترین مزیت آن این است که انجام آن وقت کم تری از شما می گیرد.
مضرات دیالیز صفاقی
در این نوع دیالیز شنا کردن و حمام کردنتان محدود می شود و همچنین به دلیل شکری که در محلول دیالیز وجود دارد، احتمال چاق شدن شما وجود دارد که این گلوکز خونی در بیماران دیابتی به سختی قابل کنترل است و فراموش نکنید که احتمال عفونت صفاق در این نوع دیالیز کم نیست.
فواید دیالیز خونی
همان طور که در بالا بیان شد این نوع دیالیز را می توانید در منزل خود انجام دهید. به همین دلیل هم در این روش می توانید سلامتی خود را بهبود ببخشید، هم دیگر نیازی به حضور متخصص نیست و شما با یادگیری روش انجام آن و با کمک شخصی به راحتی از پس آن برمی آیید و می توانید هر زمان از روز را برای انجام آن در نظر بگیرید.
فواید دیالیز خونی
برای انجام این روش در منزل ممکن است شخصی که شما را کمک می کند نتواند روزی شمارا یاری بکند و یا مجبور است برای انجام این کار مرخصی بگیرد یا برنامه هایش را بهم بزند. عیب دیگر این روش این است که درطی انجام این نوع دیالیز درخانه هیچ پرستار یا پزشک متخصصی برای پاسخ دادن به سوال های احتمالی شما وجود ندارد.
مدت زمان ادامه زندگی بعد از دیالیز کردن
زمانی که کلیه های شما آسیب می بینند، بهتر است درمان های دیالیزی را تا آخر عمر ادامه دهید، مگرآن که بتوانید کلیه خود را پیوند بزنید. ادامه زندگی با توجه به شرایط پزشکی شما و همچنین چگونگی پیروی از برنامه های درمانی متفاوت است.
میانگین طول عمر شما بعد از دیالیز حدودا بین 5 تا 10 سال است، اگرچه خیلی از بیماران بعد از دیالیز کردن بین 20 تا 30 سال زنده مانده اند. بهتر است با پزشک متخصص خود در مورد چگونگی مراقبت از خود ادامه زندگی خودتان صحبت کنید.
بهترین زمان برای انجام دیالیز
زمانی که درد کلیه ها شدید شد و به نقطه ای رسید که دیگر برایتان قابل تحمل نبود یا باید پیوند کلیه شوید یا دیالیز را شروع کنید. به طور کلی دیالیز را زمانی آغاز می کنید که علائمی دارید یا نتیجه آزمایشتان وجود مواد اضافی را در خونتان نشان می دهد.
زمان آغاز دیالیز به سن، سطح توان، سلامت بدنی، نتیجه آزمایش و همچنین اشتیاق شما برای دنبال کردن برنامه های درمانی بستگی دارد، ولی در هرصورت پزشک شما در مورد بهترین زمان برای شروع دیالیزتان با شما صحبت می کند.
عملکرد اصلی دیالیز
وظیفه اصلی دیالیز متعادل کردن بدن شما است. دیالیز وظیفه دارد که مواد غیر ضروری، نمک و آب اضافی را از بدن خارج کند که از جمع شدن آن ها در بدن جلوگیری کند. وظیفه دیگر دیالیز نگهداری مواد شیمیایی مشخصی مانند پتاسیم، سدیم و بی کربنات در بدن شماست. دیالیز همچنین به کنترل فشار خون شما کمک می کند.
احساس درد هنگام دیالیز
فرد بیمار ممکن است زمانی که سوزن وارد بافت بدن می شود، احساس درد کند، ولی دیالیز به خودی خود با درد همراه نیست. البته ممکن است برخی از افراد در هنگام انجام دیالیز دچار افت خون شوند. در صورت بروز چنین اتفاقی شما ممکن است احساس شکم درد، حالت تهوع و یا سر درد داشته باشید، ولی با درمان های مکرر این علائم به راحتی از بین می روند.
سخن آخر
دیالیز روش درمانی است که زمانی که به نارسایی کلیوی دچار می شوید مجبور به انجام آن هستید. انواع دیالیز متفاوت است و هر فرد باید نوعی از دیالیز را هرچه زودتر انتخاب کند که بتواند سلامتی خود را بهبود بخشد.
فرد بیمار می تواند با گفتگو با پزشک و همچنین درنظرگرفتن ویژگی های مثبت و منفی دیالیزها یکی از آن ها را انتخاب کند. هرچه زودتر فرد دیالیز را انتخاب کند سلامت خود را تضمین می کند و می تواند درمان را تسریع بخشد.
Source: www.webmd.com, www.kidney.org, www.cincinnatichildrens.org