علم پزشکی شامل رشته های مختلف در سطح تخصص و فوق تخصص می شود. پزشکان عمومی پس از اتمام تحصیل در دوره پزشکی عمومی در یکی از شاخه های تخصصی و سپس فوق تخصصی به ادامه تحصیل
می پردازند. نفرولوژی نیز یکی از شاخه های تخصصی پزشکی است که به درمان اختلالات کلیه می پردازد. ما در این مقاله به طرح سوالات متداول نفرولوژی و پاسخ به آنها می پردازیم.
پزشکان متخصص داخلی با ادامه تحصیل در شاخه نفرولوژی به طور تخصصی بر درمان بیماری های کلیوی متمرکز می شوند. یعنی علاوه بر دوره پزشکی عمومی یک دوره تقریبا ۴ ساله تخصص داخلی و دوره ۲ الی ۳ ساله فوق تخصص نفرولوژی را سپری می کنند. مطالعه سوالات متداول مطرح شده در این مقاله و پاسخ آنها زمینه آشنایی ببشتر شما را با این رشته فراهم می کند.
علت مشاهده خون در ادرار از سوالات متداول نفرولوژی
مشاهده خون در ادرار یکی از نشانه های بارز وجود بیماری های کلیوی است. وجود خون در ادرار سبب تغییر رنگ ادرار به رنگ های قرمز یا قرمز مایل به قهوه ای می شود. معمولا بیماری هایی از قبیل عفونت کلیه ها، سنگ کلیه یا عفونت دستگاه های ادراری از دلایل اصلی ورود خون به ادرار است؛ البته تغییرات دیگری از قبیل کاهش حجم ادرار، کاهش تعداد دفعات دفع ادرار، قطع دفع ادرار یا حضور اگزالات در ادرار حاکی از وجود اختلال در عملکرد کلیه ها است و بیمار با مشاهده این عوارض حتما باید به نفرولوژیست مراجعه کند.
آیا باید برای درمان اختلالات دستگاه تناسلی به نفرولوژیست مراجعه کنیم؟
یکی دیگر از سوالات متداول نفرولوژی بین بیماران ارتباط آن با اختلالات دستگاه تناسلی است. نفرولوژی شاخه ای از پزشکی است که به پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری های مرتبط با کلیه می پردازد. برای درمان اختلالات دستگاه تناسلی مردان باید به متخصص اورولوژی یا اورولوژیست مراجعه کرد. متخصص اورولوژیست به درمان بیماری های دستگاه ادراری و اندام های مرتبط با آن در زنان و مردان و نیز بیماری های مرتبط با اختلالات سیستم تناسلی مردان می پردازد. به طور کلی درمان بیماری های اندام هایی از قبیل مثانه، حالب، کلیه، غدد آدرنال، اپی دیدیم، غدد سمینال وزیکول، پروستات، بیضه ها و آلت تناسلی مردان به عهده نفرولوژیست است.
بیماری مزمن کلیه چیست؟
کلیه های سالم در دفع آب و مایعات اضافی بدن، کنترل فشار خون، حفظ تعادل مواد شیمیایی بدن، حفظ استحکام استخوان ها، ساخت گلبول های قرمز خونی و رشد طبیعی کودکان نقش دارند. بیماری مزمن کلیه Chronic Kidney Desease)) زمانی اتفاق می افتد که کلیه ها دیگر قادر به پاکسازی سموم و مواد زائد از خون نبوده و نقش خود را با تمام ظرفیت انجام ندهند. اختلال در عملکرد کلیه ممکن است به طور ناگهانی یا به مرور زمان حادث شود.
دلیل اصلی بیماری های کلیوی چیست؟
علت اصلی بیماری های کلیوی یکی از سوالات متداول نفرولوژی است که همواره از متخصصان این رشته پرسیده می شود. در ادامه برخی از دلایل اصلی بیماری های کلیوی فهرست شده است:
- دیابت علت اصلی بیماری های کلیوی محسوب می شود که دلیل حدود ۴۰ از اختلالات کلیوی است؛
- فشار خون بالا دومین علت بیماری های کلیوی است و طبق آمار ۲۵ درصد بیماری های کلیوی بر اثر فشار خون بالا ایجاد می شوند؛
- بیماری های ژنتیکی از دیگر دلایل بیماری های کلیوی هستند؛
- گاهی بیماری کلیوی حاصل عوامل مادرزادی است.
علائم اختلالات مزمن کلیوی کدام است؟
علائم اختلال مزمن کلیوی از سوالات متداول نفرولوژی و مباحث مهم آن است. آشنایی با این علائم به بیمار کمک می کند که در مراحل اولیه متوجه بیماری شده و برای درمان به نفرولوژیست مراجعه کند. برخی از مهم ترین علائم اختلالات کلیوی به شرح زیر است:
- تغییرات ادراری: کاهش و افزایش حجم ادرار، احساس فشار حین تخلیه ادرار، تغییر در رنگ ادرار، حالت حباب دار یا کف دار شدن ادرار و احساس دفع ادرار هنگام خواب شبانه؛
- تورم در پاها، مچ پا، دست ها و صورت: با توجه به اینکه در صورت بروز اختلال در عملکرد کلیه دفع مایعات اضافی بدن به درستی انجام نمی شود و تجمع این مایعات در بافتهای بدن سبب تورم می شود؛
- احساس خستگی و ضعف: این احساس خستگی مربوط به تجمع مواد زائد یا کمبود گلبول های قرمز خون (کم خونی) در زمان اختلال در عملکرد کلیه ها می شود؛
- تنگی نفس: تجمع مایعات در ریه ها ممکن است سبب تنگی نفس شود به همین دلیل نارسایی کلیه گاهی با آسم یا نارسایی قلبی اشتباه گرفته می شود؛
- طعم آمونیاک یا فلز در دهان: تجمع مواد سمی و فضولات در خون بیماران کلیوی سبب بویی شبیه به بوی آمونیاک در دهان، تغییر در طعم دهان یا بی میلی نسبت به غذاهای پروتئینی می شود؛
- احساس درد در پشت یا پهلو: احساس درد در محل کلیه ها در دو طرف ستون فقرات نیز ممکن است علامت بیماری کلیوی باشد؛
- خارش در پاها: احساس خارش در بدن به ویژه پاها که ناشی از تجمع مواد زائد در بدن است از علائم بیماری کلیوی محسوب می شود؛
- احساس تهوع، استفراغ و از دست دادن اشتها نیز از علائم اختلال در عملکرد کلیه است. البته تعیین علت دقیق این عوارض نیاز به بررسی های دقیق تر توسط پزشک دارد.
بیماری های کلیوی چگونه درمان می شوند؟
راه درمان بیماری های کلیوی از دیگر سوالات متداول نفرولوژی بوده که آگاهی از آن برای بیماران اهمیت بسیار زیادی دارد. خوشبختانه با تغییر برخی عادات و اصلاح سبک زندگی بیماری های کلیوی کنترل می شوند. برخی از این تغییرات عبارتند از:
- کنترل فشار خون بالا؛
- کنترل قند خون؛
- اصلاح رژیم تغذیه و برخورداری از رژیم غذایی شامل پروتئین و نمک پایین؛
- برخورداری از وزنی متعادل؛
- ورزش و فعالیت های فیزیکی منظم؛
- ترک سیگار؛
- پرهیز از برخی داروهای مضر برای کلیه.
کنترل بیماری در مراحل اولیه در رابطه با تمام بیماری ها به ویژه بیماری های کلیوی بسیار مهم است. در صورت پیشرفت بیماری ممکن است بیمار به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز داشته باشد.
در تشخیص بیماری های کلیوی از چه روش های تشخیصی استفاده می شود؟
علاوه بر معاینات بالینی نفرولوژیست از برخی آزمایشات برای تشخیص دقیق تر بیماری استفاده می کند که مهم ترین آنها در ادامه فهرست شده است:
- آزمایش ادرار: ادرار یکی از شاخص های اصلی در بررسی سلامت کلیه ها است. وجود پروتئین و خون در ادرار نشان دهنده نقص در عملکرد کلیه ها است؛
- آزمایش خون: بررسی ترکیب خون از نظر وجود کراتین و اوره، بررسی هموگلوبین خون، ترکیب خون از نظر قد خون، آلبومین سرم، کلسترول، الکترولیت هایی از قبیل سدیم، پتاسیم، کلراید، کلسیم و فسفر در تشخیص بیماری های کلیوی مورد استفاده قرار می گیرد؛
- تصویربرداری: روش های تصویربرداری از قبیل عکس ساده شکمی، سونوگرافی کلیه ها، اوروگرافی داخل وریدی، سی تی اسکن و آنژیوگرافی عروق کلیوی نیز در بررسی سلامت کلیه ها بسیار کمک کننده هستند؛
- بیوپسی (نمونه برداری از کلیه ها): علاوه بر روش های ذکر شده برای بررسی دقیق تر کلیه ها ممکن است به بیوپسی نیاز باشد. نمونه برداری از کلیه ها توسط سوزن های ظریف و باریک انجام می شود.
سخن پایانی
در این مقاله به منظور افزایش سطح آگاهی خوانندگان به طرح سوالات متداول نفرولوژی و پاسخ به آنها پرداختیم. نفرولوژی شاخه ای از پزشکی است که بر پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری های کلیوی تمرکز دارد. درمان اختلالات دستگاه تناسلی مردان برخلاف تصور بسیاری از بیماران مربوط به حیطه تخصصی نفرولوژی نمی شود، بلکه درمان این بیماری ها به عهده اورولوژيست است.
دیابت و فشار خون بالا از عوامل اصلی اختلالات کلیوی به شمار می روند. تغییر در رنگ و حجم ادرار بارزترین علامت نقص در عملکرد کلیه است. پزشک از روش هایی مانند آزمایشات بالینی و اندازه گیری فشار خون، آزمایش ادرار، آزمایش خون و روش های تصویربرداری برای بررسی دقیق تر بیماری استفاده می کند. در بسیاری مواقع با استفاده از تغییر سبک زندگی و اصلاح رژیم تغذیه ای به راحتی بیماریهای کلیوی کنترل می شود.
Source: www.idahonephrology.com, www.mainlinehealth.org